آشنایی با دستورات لینوکس بخش دوم

آموزش استفاده از Linux (قسمت2)

در این قسمت از سری آموزش دستورات ترمینال به بررسی نصب برنامه و همچنین حذف به همراه بررسی ویراشگر های متن می پردازیم. قبل از استفاده از نرم افزار ها می بایست با نحوه نصب و راه اندازی و اطلاعات دیگر آن ها آشنا شوید که متاسفانه در بیشتر موارد از این قضیه به سرعت عبور می کنند.

APT

ساده ترین راه برای مدیریت نصب، ارتقاء و حذف نرم افزار، استفاده از APT (Advanced Packaging Tool) از دبیان است. اگر یک قطعه نرم افزاری در دبیان وجود دارد می بایست بر روی معماری ARM Raspberry Pi نیز وجود داشته باشد و باید بر روی raspbian نیز کار می کند. برای نصب یا حذف بسته ها نیاز به مجوز کاربر root دارید، بنابراین کاربر باید در sudoers باشد یا شما باید به عنوان ریشه وارد سیستم شوید. برای نصب بسته های جدید و یا به روز رسانی موجود، شما نیاز به اتصال به اینترنت دارید. توجه داشته باشید که نصب نرم افزار با استفاده از فضای دیسک بر روی کارت SD را اشغال خواهد کرد پس مد نظر داشته باشید که از یک کارت SD با حجم مناسب استفاده نمایید. همچنین توجه داشته باشید که قفل هنگام نصب نرم افزار اجرا می شود، بنابراین شما نمی توانید چندین بسته را در یک زمان نصب کنید.

Software sources

APT لیستی از منابع نرم افزاری را در Pi خود در یک فایل در /etc/apt/sources.list نگه می دارد. قبل از نصب نرم افزار، شما باید لیست بسته خود را با apt-get update به روز کنید:

sudo apt-get update

نصب یک بسته با APT

sudo apt-get install tree

تایپ کردن این فرمان باید به کاربر اطلاع دهد که چقدر فضای دیسک را مصرف می کند و از تأیید نصب بسته می پرسد. وارد کردن Y (یا فقط با فشار دادن Enter، به عنوان بله عمل پیش فرض) به نصب اجازه می دهد تا انجام شود. این را می توان با اضافه کردن -y به دستور نیز به صورت خودکار انجام داد:

sudo apt-get install tree -y

نصب این بسته باعث می شود tree از اطلاعات در دسترس کاربر قرار گیرد.

استفاده از یک پکیج نصب شده

tree یک ابزار خط فرمان است که تجسم ساختار دایرکتوری فعلی و تمامی محتویات آن را ارائه می دهد. تایپ کردن tree دستور Tree را اجرا می کند. مثلا:

tree
..
├── hello.py
├── games
│   ├── asteroids.py
│   ├── pacman.py
│   ├── README.txt
│   └── tetris.py

تایپ man tree راهنمای استفاده از tree را می دهد. تایپ whereis tree جایی که دستور tree قرار دارد را نشان می دهد:

tree: /usr/bin/tree

پاک کردن یک پکیج برنامه remove

شما می توانید بسته را با apt-get remove حذف کنید:

sudo apt-get remove tree

از کاربر درخواست تأیید حذف را دارد. که می توانید تایید کنید و یا در خود دستور از پرچم -y استفاده کتید.

ارتقای نسخه فعلی برنامه

اگر به روز رسانی نرم افزارها در دسترس هستند، می توانید به روز رسانی را با دستور sudo apt-get update دریافت کنید و به روز رسانی برنامه را با sudo apt-get upgrade نصب کنید که همه بسته های شما را ارتقا می دهد. برای ارتقاء یک بسته خاص، بدون ارتقاء تمام بسته های دیگر از تاریخ گذشته در همان زمان، می توانید از sudo apt-get install package استفاده کنید. بدین صورت دیگر نیازی به نصب تمام برنامه ها نمی باشد.

جست و جو برای یک نرم افزار

شما می توانید بایگانی ها را برای یک بسته با یک کلمه کلیدی معین جستجو کنید apt-cache search:

apt-cache search locomotive
sl - Correct you if you type `sl' by mistake

قبل از نصب آن می توانید اطلاعات بیشتری در مورد یک بسته مشاهده کنید به واسته دستور apt-cache show:

apt-cache show sl
Package: sl
Version: 3.03-17
Architecture: armhf
Maintainer: Hiroyuki Yamamoto <yama1066@gmail.com>
Installed-Size: 114
Depends: libc6 (>= 2.4), libncurses5 (>= 5.5-5~), libtinfo5
Homepage: http://www.tkl.iis.u-tokyo.ac.jp/~toyoda/index_e.html
Priority: optional
Section: games
Filename: pool/main/s/sl/sl_3.03-17_armhf.deb
Size: 26246
SHA256: 42dea9d7c618af8fe9f3c810b3d551102832bf217a5bcdba310f119f62117dfb
SHA1: b08039acccecd721fc3e6faf264fe59e56118e74
MD5sum: 450b21cc998dc9026313f72b4bd9807b
Description: Correct you if you type `sl' by mistake
 Sl is a program that can display animations aimed to correct you
 if you type 'sl' by mistake.
 SL stands for Steam Locomotive.

Python Packages

برخی از بسته های پایتون در آرشیو های Raspbian یافت می شوند و می توانند با استفاده از APT نصب شوند. مثلا:

sudo apt-get update
sudo apt-get install python3-picamera

این روش ترجیحی نصب نرم افزار است؛ به این معنی که ماژول های نصب شده می توانند به راحتی با دستور sudo apt-get update و دستور sudo apt-get ارتقا یابد. بسته های پایتون در Raspbian که با Python 2.x سازگار هستند، همیشه یک پیشوند پایتون دارند. بنابراین، بسته picamera برای Python 2.x به نام python-picamera (همانطور که در مثال بالا نشان داده شده) است. پایتون 3 بسته همیشه یک پیشوند python3 دارد. بنابراین، برای نصب Picamera برای پایتون 3 شما می توانید از:

sudo apt-get install python3-picamera

پاک کردن بسته های نصب شده از طریق APT می تواند به شرح زیر انجام شود:

sudo apt-get remove python3-picamera

آنها می توانند به طور کامل با دستور purge برداشته شوند:

sudo apt-get purge python3-picamera

pip

نه همه بسته های پایتون در آرشیو های Raspbian در دسترس هستند، و مواردی که گاهی اوقات ممکن است از تاریخ گذشته باشند. اگر شما نمیتوانید نسخه مناسب را در آرشیوهای Raspbian پیدا کنید، میتوانید بسته ها را از فهرست پایتون (PyPI) نصب کنید. برای انجام این کار از ابزار pip استفاده کنید. پیپ به طور پیش فرض در Raspbian Jessie نصب شده است (اما نه Raspbian Wheezy یا Jessie Lite). شما می توانید آن را با دستور زیر نصب کنید(برای پایتون 3):

sudo apt-get install python3-pip

برای دریافت نسخه پایتون 2:

sudo apt-get install python-pip

PIP3 ماژول های Python 3 را نصب می کند و PIP ماژول Python 2 را نصب می کند. برای مثال، دستور زیر، کتابخانه Unicorn HAT را برای پایتون 3 نصب می کند:

pip3 install unicornhat

دستور زیر مجموعه کتابخانه HAT Unicorn را برای پایتون 2 نصب می کند:

pip install unicornhat

نکته: برای حذف یک پکیج پایتون می توانید از دستورات pip uninstall برای پایتون 2 و pip3 uninstall برای پایتون 3 استفاده کنید.

Text Editors

در لینوکس، شما حق انتخاب ویرایشگر متن را دارید. بعضی از آنها آسان هستند اما دارای قابلیت محدود هستند. دیگر ویرایشگر ها نیاز به آموزش برای استفاده و طولانی مدت برای استاد شدن دارند، اما قابلیت های باور نکردنی را ارائه می دهند.

ویرایشگر های متن گرافیکی

Leafpad

در Raspbian، شما یک ویرایشگر با نام Leafpad پیدا خواهید کرد. این یک ویرایشگر ساده است که در یک پنجره مانند یک برنامه معمول باز می شود. این اجازه می دهد تا از ماوس و صفحه کلید استفاده کند و دارای زبانه ها و نحو برجسته سازی است. شما می توانید از کلید های میانبر مانند Ctrl + S برای ذخیره یک فایل و Ctrl + X برای خروج استفاده کنید.

IDLE

IDLE در واقع یک Python REPL و IDE است، بنابراین شما می توانید پایتون را در یک پنجره بنویسید و ویرایش کنید و آن را از آنجا اجرا کنید. IDLE دارای پنجره مستقل و نحو برجسته است. این تا حدودی دارای ایرادات است، اما برای استفاده اساسی به طور کلی خوب است. شما می توانید از کلید های میانبر مانند Ctrl + S برای ذخیره یک فایل یا Alt + P (دستور قبلی) و Alt + N (دستور بعدی) در REPL استفاده کنید. نکته:توجه داشته باشید که IDLE از Python 2 استفاده می کند و IDLE 3 از Python 3 استفاده می کند.

gvim

یک نسخه گرافیکی از برنامه معروف vii می باشم که برای ویرایش متن است که در پایین تر بررسی می کنیم.

ویرایشگر های متنی تحت Terminal

nano

GNU Nano ویرایشگر خط فرمان است. به طور پیش فرض نصب شده است، از nano somefile.txt برای ویرایش یک فایل استفاده می شود و میانبرهای صفحه کلید مانند Ctrl + O برای ذخیره کردن و Ctrl + X برای خروج می باشند.

VI

Vi یک ویرایشگر خط فرمان بسیار قدیمی است (1976) که در اکثر سیستم های یونیکس موجود است و از قبل نصب شده بر روی Raspbian است. این ویرایشگر توسط VIM (نسخه ارتقاء یافته VI) که نیاز به نصب دارد پیشرفت داده شده است. برخلاف بسیاری از ویرایشگر ها، Vi و Vim تعدادی حالت مختلف دارند. هنگامی که Vi با vi somefile.txt باز می شود، در حالت فرمان شروع می شود که مستقیما اجازه ورود متن را نمی دهد. برای تغییر دادن حالت وارد کردن به منظور ویرایش فایل، I را فشار دهید و تایپ کنید. برای ذخیره فایل باید به حالت فرمان بازگردید، بنابراین کلید Escape را فشار دهید و وارد کنید: w (به دنبال Enter)، که دستور برای نوشتن فایل روی دیسک است. برای جستجوی کلمه 'raspberry' در یک فایل، مطمئن شوید که شما در حالت فرمان (Escape را فشار دهید)، سپس بنویسید /raspberry را به دنبال n و N برای تکان دادن به جلو / عقب برای دیدن نتایج استفاده کنید. برای ذخیره و خروج، دستور زیر را وارد کنید: wq. برای خروج بدون ذخیره، دستور را وارد کنید: q !. برای ذخیره و خروج، دستور زیر را وارد کنید: wq. برای خروج بدون ذخیره، دستور را وارد کنید: q !. بسته به پیکربندی صفحه کلید شما ممکن است کلید های مکان نما از کار بیافتند. در این حالت می توانید از کلیدهای H-J-K-L (که به ترتیب به چپ، پایین، بالا و راست اشاره دارد) استفاده کنید تا فایل را در حالت فرمان حرکت دهید.

VIM

Vim یک فرمت Vi است و با همان تعدادی از پیشرفتها کار می کند. فقط Vi به صورت پیش فرض نصب شده است تا ویژگی های Vim کامل شود، آن را با APT نصب کنید:

sudo apt-get install vim

شما می توانید یک فایل را در Vim با vim somefile.txt ویرایش کنید. Vim همچنین یک نسخه گرافیکی دارد که در یک پنجره باز می شود و امکان تعامل با ماوس را فراهم می کند. این نسخه به طور جداگانه نصب می شود:

sudo apt-get install vim-gnome

برای استفاده از نسخه گرافیکی Vim، از gvim somefile.txt استفاده کنید. شما می توانید پیکربندی را در یک فایل .vimrc در دایرکتوری خانگی کاربر خود ذخیره کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ویرایش در Vi و Vim، می توانید vimtutor را اجرا کنید و از آموزش پیروی کنید.

EMACS

Emacs ویرایشگر متن خط فرمان GNU است. قدرتمند، قابل گسترش و قابل تنظیم است. شما می توانید آن را با APT نصب کنید:

sudo apt-get install emacs

شما می توانید از دستورات ترکیبی صفحه کلید مانند Ctrl + X Ctrl + S برای ذخیره استفاده کنید و Ctrl + X Ctrl + C را بزنید.